«Μικροί Πλάτωνες» σε νηπιαγωγείο του Παρισιού

Ενα παράθυρο στον κόσµο της φιλοσοφίας, µε βάση τα ερωτήµαταπου θέτουν τα παιδιά, άνοιξε στους µαθητές της µια νηπιαγωγός που εργάζεται στα υποβαθµισµένα προάστια του Παρισιού. Είναι το πρώτο και ίσως πιο εµβληµατικό παράδειγµα µιας τάσης που διαµορφώνεται στη Γαλλία και βρίσκει σύµφωνους τους περισσότερους ειδικούς.

«Ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης έλεγαν ότι γίνεσαι φιλόσοφος όταν εκπλήσσεσαι από κάτι και θέτεις ερωτήµατα. Είναι ακριβώς αυτό που κάνουν ενστικτωδώς τα παιδιά από τεσσάρων έως επτά χρονών». Τη θέση αυτή διατυπώνει ο γάλλος φιλόσοφος Ροζέρ Πολ Ντρουά, συγγραφέας ενός βιβλίου µε τον χαρακτηριστικό τίτλο «Τολµήστε να µιλήσετε φιλοσοφικά στα παιδιά σας». Με το βιβλίο αυτό, ο Ντρουά καλεί τους γονείς να µην αποφεύγουν να απαντούν σταδύσκολα ερωτήµατα που θέτουν τα παιδιά για τη ζωή, τον θάνατο, την προέλευση των ίδιων ή των δικών τους. Τους καλεί επίσης να µην δίνουν τις κλασικές απαντήσεις «θα καταλάβεις όταν µεγαλώσεις» ή, ακόµη χειρότερα, «γιατί έτσι». Ο γάλλος φιλόσοφος πιστεύει ότι είναι σηµαντικό να εκµεταλλευτούµε αυτή τη φάση της φυσικής περιέργειας για να καλλιεργήσουµε την τέχνη της σκέψης και της λογικής στους ανηλίκους και πολλοί ειδικοί συµφωνούν µαζί του. «Ολα τα παιδιά γεννιούνται φιλόσοφοι, αλλά µόνο µερικά από αυτά θα γίνουν στην ενήλικη ζωή τους», δηλώνει.

Η πρώτη «ακαδηµία» για τους«µικρούς Πλάτωνες» στη Γαλλία βρίσκεται σε ένα σχολείο σε υποβαθµισµένο προάστιο του Παρισιού. Στεγάζεται σε ένα νηπιαγωγείο, η νηπιαγωγός του οποίου σκέφθηκε να εκµεταλλευτεί τη φυσική περιέργεια των παιδιών για να συζητήσει µαζί τους ή και να την προκαλέσει η ίδια. Κάθε δεκαπέντε ηµέρες, η Πασκαλίν Ντολιάνι γράφει στον πίνακα λέξεις όπως δικαιοσύνη, ελευθερία, θάνατος, αγάπη. Κι έπειτα αρχίζει η συζήτηση. Τα παιδιά, ηλικίας 4 έως 6 ετών, ασκούνται συζητώντας για το χρώµα του δέρµατος, τις διαφορές ανάµεσα στα φύλα, τα αισθήµατα αδικίας που βιώνουν, την αξία τού να σκέπτονται ελεύθερα, µε τη δασκάλα τους να κατευθύνει τη συζήτηση. «Είναι το ακριβώς αντίθετο από αυτό που γίνεται συνήθως», διηγείται η Πασκαλίν Ντολιάνι. «Αντί να διδάσκουµε, προκαλούµε ερωτήσεις».Η νηπιαγωγός και οι µικροί µαθητές της έγιναν πρωταγωνιστές ενός ντοκιµαντέρ, το οποίο κυκλοφόρησε αυτές τις µέρες στις κινηµατογραφικές αίθουσες της Γαλλίας. Οι σκηνοθέτες Ζαν Πιερ Πότσι και Πιερ Μπαρουζιέ δανείστηκαν τον τίτλο από ένα σύνθηµα του Μάη του ‘68: «Ce n’ est qu’ un debut» (Αυτή είναι µόνοη αρχή). Στο ντοκιµαντέρ καταγράφεται αυτή η επαναστατική εµπειρία και τα αποτελέσµατά της έπειτα από δύο χρόνια εφαρµογής του προγράµµατος. «Ακόµη και τα πιο δειλά παιδιά συµµετείχαν στις συζητήσεις», δηλώνει η δασκάλα.

«Τα παιδιά σηµείωσαν εξαιρετική πρόοδο στο λεξιλόγιό τους, ενώ απελευθερώθηκε η δηµιουργικότητά τους».

Η Unesco είχε προτείνει από το 1999 την εισαγωγή του µαθήµατος της Φιλοσοφίας στα νηπιαγωγεία, βασισµένη µεταξύ άλλων στις εργασίες του Αµερικανού Μάθιου Λίπµαν. Η Γαλλία έχει αρχίσει να ακολουθεί ευλαβικά την προτροπή. Τα απογεύµατα της Τετάρτης, ηµέρα που τα παιδιά δεν πηγαίνουν στο σχολείο, διοργανώνονται εκατοντάδες «atelier philo», ενώ τα ράφια των βιβλιοθηκών είναι γεµάτα από φιλοσοφικά εγχειρίδια για «µικρούς Πλάτωνες».

Αυτό τον τίτλο έδωσε και ο συγγραφέαςΖαν Πολ Μονγκάν σε µια σειρά βιογραφιών φιλοσόφων. Αντί για κάποιο παραµύθι – ή εκτός από αυτό – οι γονείς διαβάζουν στα παιδιά για τη ζωή του Καντ, του Καρτέσιου ή του Σωκράτη.

πηγή: Περί μαθησιακών δυσκολιών