Σαν να το είπε χθες!
Η Ομιλία του Γιώργου Σεφέρη κατά την τελετή
παραλαβής του Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας, 11 Δεκεμβρίου 1963
Εδώ και μήνες η Ελλάδα είναι στο
πραιτώριο. Χλευάζεται και
κατασυκοφαντείται. Αναίσχυντοι
αργυραμοιβοί την παίζουν στα ζάρια.
Προσβάλλουν τους ανθρώπους της,
αμφισβητούν την ιστορία της και τον
πολιτισμό της. Όποια εφημερίδα και να ανοίξεις, μας έχουν
κατατάξει
στα «σκουπίδια». Μας θεωρούν ένα
περιττό βάρος, από το οποίο
όλοι θέλουν να απαλλαγούν, αλλά δεν
ξέρουν ακόμα πώς.
Ε, λοιπόν, η Ελλάδα δεν είναι για τα
σκουπίδια!
Δεν είμαστε οι Έλληνες διεφθαρμένοι
και τεμπέληδες. Χαβαλέδες ήμασταν
για πολύ καιρό. Βάλαμε τον αυτόματο
πιλότο. Ένας φτωχός λαός, που
γνώρισε την αφθονία και παρασύρθηκε γιατί
νόμισε πως θα κρατήσει για
πάντα. Πίστεψε και στα «ψεύτικα τα λόγια
τα μεγάλα» κάποιων
αδίστακτων πολιτικάντηδων. Για την
ακρίβεια ίσως στην Ελλάδα υπάρχουν
λιγότεροι διεφθαρμένοι και τεμπέληδες απ’
ότι σε πολλές άλλες χώρες.
Και τώρα ήρθε η ώρα του λογαριασμού.
Είναι μια δύσκολη ώρα, αλλά δεν
ήρθε το τέλος.
Όμως, ευτυχώς ακόμα στην Ελλάδα το 15%
του πληθυσμού της δεν ζει με κουπόνια.
Ευτυχώς ακόμα στην Ελλάδα, κάθε
ελληνόπουλο έχει δωρεάν πρόσβαση στο Πανεπιστήμιο.
Ευτυχώς ακόμα στην Ελλάδα έχουμε ένα,
έστω ημιτελές, αλλά έχουμε σύστημα υγείας.
Ευτυχώς ακόμα στην Ελλάδα έχουμε ένα
κράτος που έχει μια μεγάλη
περιουσία. Άλλα κράτη δεν έχουν τίποτα.
Αυτήν βλέπουν και ξερογλύφονται.
Ευτυχώς ακόμα στην Ελλάδα οι γονείς
βοηθάνε τα παιδιά τους και εκείνα τους γονείς τους.
Ευτυχώς, η μικρή και φτωχή Ελλάδα δεν
ήταν απούσα από καμιά μεγάλη
μάχη για την ελευθερία. Και έδινε το
είναι της, όταν οι άλλοι είχαν ήδη παραδώσει και την ψυχή και το πνεύμα.
Ευτυχώς ακόμα, η Ελλάδα έχει μέλλον.
Έβλεπα εκείνα τα κορίτσια της Εθνικής Ομάδος
Πόλο, να ανεβαίνουν στον
Όλυμπο, μες τη «φωλιά του Δράκου», και
είπα, πως δεν χάθηκε η ελπίδα. Υπάρχει ακόμα το μέταλλο του νικητή.
Η Ελλάδα έχει μέλλον, γιατί στη μακραίωνα
ιστορία της κάθε μεγάλη ήττα
και καταστροφή, αντί να την
αφανίσει, την ανάσταινε!
Γιατί τα γράφω αυτά; Μου τηλεφώνησαν
κάποιοι «φίλοι» απ’ το εξωτερικό
και μας ….νεκρολογούσαν! Είναι απ’
τα κοράκια που έχουν στοιχηματίσει
στην πτώχευσή μας και ανησυχούν μήπως και
χάσουν τα λεφτά τους! Και
βιάζονται! Τόσο πολύ θύμωσα που έκλεισα
το τηλέφωνο. Ύστερα τους
έστειλα το κείμενο που ακολουθεί….
“Ἀνήκω σὲ µία χώρα µικρή.
Ἕνα πέτρινο ἀκρωτήρι στὴ Μεσόγειο, ποὺ δὲν ἔχει ἄλλο ἀγαθὸ παρὰ τὸν
ἀγώνα τοῦ λαοῦ, τὴ θάλασσα, καὶ τὸ φῶς τοῦ ἥλιου.
Εἶναι µικρὸς ὁ τόπος µας, ἀλλὰ ἡ παράδοσή του εἶναι τεράστια καὶ τὸ
πράγµα ποὺ τὴ χαρακτηρίζει εἶναι ὅτι µᾶς παραδόθηκε χωρὶς διακοπή.
Ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα δὲν ἔπαψε ποτὲ της νὰ µιλιέται. Δέχτηκε τὶς
ἀλλοιώσεις ποὺ δέχεται καθετὶ ζωντανό, ἀλλὰ δὲν παρουσιάζει κανένα χάσµα.
Ἄλλο χαρακτηριστικὸ αὐτῆς τῆς παράδοσης εἶναι ἡ ἀγάπη της γιὰ τὴν
ἀνθρωπιά, κανόνας της εἶναι ἡ δικαιοσύνη.
Στην ἀρχαία τραγωδία, τὴν ὀργανωµένη µὲ τόση ἀκρίβεια, ὁ ἄνθρωπος ποὺ
ξεπερνά τὸ µέτρο, πρέπει νὰ τιµωρηθεῖ ἀπὸ τὶς Ἐρινύες.
Ὅσο γιὰ µένα συγκινοῦµαι παρατηρώντας πὼς ἡ συνείδηση τῆς δικαιοσύνης
είχε τόσο πολὺ διαποτίσει τὴν ἑλληνικὴ ψυχή, ὥστε νὰ γίνει κανόνας τοῦ
φυσικού κόσµου.
Καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς διδασκάλους µου, τῶν ἀρχῶν τοῦ περασµένου αἰώνα,
γράφει: «… θὰ χαθοῦµε γιατί ἀδικήσαµε …».
Αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος ἦταν ἀγράµµατος. Εἶχε µάθει νὰ γράφει στὰ τριάντα
πέντε χρόνια τῆς ἡλικίας του. Ἀλλὰ στὴν Ἑλλάδα τῶν ἡµερῶν µας, ἡ
προφορική παράδοση πηγαίνει µακριὰ στὰ περασµένα ὅσο καὶ ἡ γραπτή. Τὸ ἴδιο καὶ ἡ ποίηση.
Εἶναι γιὰ µένα σηµαντικὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Σουηδία θέλησε νὰ τιµήσει
καί τούτη τὴν ποίηση καὶ ὅλη τὴν ποίηση γενικά, ἀκόµη καὶ ὅταν
ἀναβρύζει ἀνάµεσα σ’ ἕνα λαὸ περιορισµένο.
Γιατί πιστεύω πὼς τοῦτος ὁ σύγχρονος κόσµος ὅπου ζοῦµε, ὁ
τυρρανισµένος ἀπὸ τὸ φόβο καὶ τὴν ἀνησυχία, τὴ χρειάζεται τὴν ποίηση.
Ἡ ποίηση ἔχει τὶς ρίζες της στὴν ἀνθρώπινη ἀνάσα – καὶ τί θὰ
γινόµασταν ἂν ἡ πνοή µας λιγόστευε;
Εἶναι µία πράξη ἐµπιστοσύνης – κι ἕνας Θεὸς τὸ ξέρει ἂν τὰ δεινά µας
δὲν τὰ χρωστᾶµε στὴ στέρηση ἐµπιστοσύνης.
Παρατήρησαν, τὸν περασµένο χρόνο γύρω
ἀπὸ τοῦτο τὸ τραπέζι, τὴν πολὺ
µεγάλη διαφορά ἀνάµεσα στὶς ἀνακαλύψεις τῆς σύγχρονης ἐπιστήµης καὶ στὴν λογοτεχνία. παρατήρησαν πὼς ἀνάµεσα σ’ ἕνα ἀρχαῖο ἑλληνικὸ δράµα
καὶ ἕνα σηµερινό, ἡ διαφορὰ εἶναι λίγη. Ναί, ἡ συµπεριφορὰ τοῦ
ἀνθρώπου δὲ µοιάζει νὰ ἔχει ἀλλάξει βασικά. Καὶ πρέπει νὰ προσθέσω πὼς
νιώθει πάντα την ἀνάγκη ν’ ἀκούσει τούτη τὴν ἀνθρώπινη φωνὴ ποὺ
ὀνοµάζουµε ποίηση. Αὐτὴ ἡ φωνὴ ποὺ κινδυνεύει νὰ σβήσει κάθε στιγµὴ ἀπὸ
στέρηση ἀγάπης καὶ ὁλοένα ξαναγεννιέται.
Κυνηγηµένη, ξέρει ποὺ νὰ’βρει καταφύγιο, ἀπαρνηµένη, ἔχει τὸ ἔνστικτο νὰ πάει νὰ ριζώσει στοὺς
πιό ὸ ἀπροσδόκητους τόπους.
Γι’ αὐτὴ δὲν ὑπάρχουν µεγάλα καὶ µικρὰ µέρη
